Περιηγηθείτε στα αξιοθέατα ιστορικής μνήμης 1940 - 41, όπως τα εθνικά φυλάκια Μολυβδοσκέπαστου, Πωγωνίσκου, Πανταζή, γέφυρας Σκορδίλη και Μέρτζιανης, λογαχού Παναγιωτάκη, Κάρδαρη, Διακοβαγγέλη, Μπάρας.
Ακολουθούν αναλυτικές ιστορικές περιγραφές των φυλακίων χωρισμένες σε ενότητες, καθώς και αναλυτικός χάρτης.
ΦΥΛΑΚΙΑ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ
-
Ε.Φ. ΜΟΛΥΒΔΟΣΚΕΠΑΣΤΟΥ
Για πρώτη φορά το 1913 τοποθετήθηκε στρατιωτικό φυλάκιο μετά την απελευθέρωση του χωριού από τους Τούρκους 200 μέτρα νότια του ομώνυμου χωριού. Το 1940 μεταφέρθηκε με την προέλαση του ελληνικού στρατού στη Βόρεια Ήπειρο στο χωριό Βαλοβίτσα μέχρι το 1941. Επανήλθε στο χωριί Μολυβδοσκέπαστο το 1945 και λειτουργεί ως μεθοριακός σταθμός μέχρι σήμερα.
ΦΥΛΑΚΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΠΩΓΩΝΙΣΚΟΥ Ή Ε.Φ. 15
Δυτικά του χωριού Πωγωνίσκος κτίστηκε το 1928 το φυλάκιο αυτό. Το 1940 διήλθαν απ’ αυτό τμήματα της φάλαγγας του Συνταγματάρχη Τρίτσιο με κατεύθυνση τη Γκραμπάλα. Κατά την αντεπίθεση του ελληνικού στρατού ανακαταλήφθηκε. Σήμερα σώζεται το κτίριο του κυρίως φυλακίου.
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΠΑΝΤΑΖΗ Ή Ε.Φ. 17
Επί του ποταμού Αώου, βόρεια της «Μεσογέφυρας» κτίστηκε το 1925 ελεγκτικό και ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια της γέφυρας πάνω στους «λόφους Πανταζή» το φυλάκιο αυτό. Την 28η Οκτωβρίου 1940 πέρασαν τμήματα των ιταλικών μεραρχιών Φεράρα-Κενταύρων. Από το ίδιο σημείο οπισθοχώρησε και ο κύριος όγκος των ιταλικών δυνάμεων, καταδιωκόμενοι από τον ελληνικό στρατό το Νοέμβριο του 1940.
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΓΕΦΥΡΑΣ ΜΕΡΤΖΙΑΝΗΣ Ή Ε.Φ.18
Κτίστηκε το 1914 στην αριστερή πλευρά της οδού Καλόβρυσης-Κόνιτσας, πλησίον της κατεστραμμένης γέφυρας Μέρτζιανης. Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, διήλθε μεγάλος όγκος των ιταλικών δυνάμεων, δέχθηκαν σθεναρή αντίσταση και γι’ αυτό τελικά το πυρπόλησαν. Από το ίδιο σημείο πέρασαν τρέχοντας τη γέφυρα οι διασωθέντες αλπινιστές της μεραρχίας «Τζούλια». Το 2002 σε απόσταση 150 μέτρων πιο κάτω, κτίστηκε νέα γέφυρα και το νέο τελωνείο Μέρτζιανης που σήμερα βρίσκονται σε λειτουργεία.
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΓΕΦΥΡΑΣ ΣΚΟΡΔΙΛΗ Ή Ε.Φ. 19
Κτίστηκε το 1925 αριστερά της παλαιάς γέφυρας Σκορδίλη για τον έλεγχο των διερχομένων από Λεσκοβίκι Αλβανίας προς Προσήλιο-Αμάραντο. Ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 πέρασαν από τη γέφυρα τμήματα της ιταλικής φάλαγγας «Σολίνα» και στις 2 Νοεμβρίου 1940 ο Βισκόντι Πράσκα πέρασε τη μεραρχία «Μπάρι». Κατά την υποχώρηση των Ιταλών από εκεί πέρασαν οι εναπομείναντες αλπινιστές της μεραρχίας «Τζούλια». Ανακαταλήφθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1940 μετά από σκληρή μάχη.
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΛΟΧΑΓΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ Ή Ε.Φ. 20 (Προσήλιο Αμαράντου)
Κτίστηκε το 1923 κοντά στον παλιό οικισμό κτηνοτρόφων Αμαράντου. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 πέρασαν από εκεί τμήματα της μεραρχίας αλπινιστών «Τζούλια» με κατεύθυνση τη Βωβούσα. Από το ίδιο σημείο οπισθοχώρησαν το Νοέμβριο του 1940 ιταλικά τμήματα.
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΚΑΡΔΑΡΗ Ή Ε.Φ. 21
Κτίστηκε πριν τον πόλεμο του 1940. Την ημέρα της εισβολής μετά από σφοδρή επίθεση του 9ου Συντάγματος αλπινιστών της μεραρχίας «Τζούλια» πέφτει στα χέρια των Ιταλών. Ανακαταλαμβάνεται την 13η Νοεμβρίου με την αντεπίθεση του ελληνικού στρατού με μάχες σώμα με σώμα.
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΔΙΑΚΟΒΑΓΓΕΛΗ Ή Ε.Φ. 22
Κτίστηκε το 1924 βορειοανατολικά του χωριού Ασημοχώρι. Δέχτηκε πρώτο την ιταλική επίθεση ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940. Κατά την ηρωική αντεπίθεση της 13ης Νοεμβρίου 1940 ανακαταλήφθηκε από τον ελληνικό στρατό με τη σημαντική βοήθεια των γυναικών του Ασημοχωρίου, που έμειναν στην Ιστορία ως «Γυναίκες της Πίνδου».
-
ΦΥΛΑΚΙΟ ΜΠΑΡΑΣ Ή Ε.Φ. 23 (Χειμερινό)
Κτίστηκε το 1914, 200 μέτρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, βορειανατολικά του χωριού Χιονάδες και λειτουργούσε ως χειμερινό. Το καλοκαίρι του 1940 εντάχθηκε στο απόσπασμα Πίνδου με διοικητή τον Δαβάκη Κωνσταντίνο. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου εισέβαλε από εκεί η φάλαγγα των αλπινιστών «Τζεμόνο». Κατά την υποχώρηση των Ιταλών μετά από σκληρές μάχες των Ελλήνων ανακαταλήφθηκε. Λειτούργησε μέχρι το 1960.